گروه اجتماعی خبرگزاری آنا- رضا رضوی؛ قانون نظام پرداخت هماهنگ حقوق کارکنان دولت که در سال ۱۳۷۰ تصویب شد، به دنبال این بود تا با رفع تبعیض پرداخت در بدنه شاغلان دولتی از اجحافی که در حق برخی کارمندان دولت صورت می‌گرفت، جلوگیری کرده و با شفاف‌سازی مالی و اعمال حق در نظام پرداخت، مشکلات بسیاری از کارکنان دولت را که از کمترین حقوق برخوردار بودند بکاهد.
در این میان با توجه به اینکه معلمان هم کارمند دولت به حساب می‌آیند و ذیل وزارت آموزش‌وپرورش تعریف می‌شوند، همواره انتظار داشتند از حقوق و مزایایی مانند حقوق و مزایای دیگر دستگاه‌ها بهره‌مند شوند. انتظاری که سالهای طولانی از آن می‌گذشت اما درنهایت در سال جاری اجرایی شد و وزیر آموزش‌وپرورش، از اجرای طرحی موسوم به «نظام رتبه‌بندی معلمان» خبر داد.
البته اجرای این طرح از همان آغاز اجرا اعتراض معلمان را در پی داشت و این قشر معتقد بودند با اجرای نظام رتبه‌بندی معلمان نه‌تنها به حق خود در قانون نظام پرداخت هماهنگ نمی‌رسند بلکه خود قانون رتبه‌بندی معلمان هم دچار مشکل است.
پاسخ چشم‌انتظاری معلمان این بی‌مهری نبود
در همین خصوص معلمی که در سال هفدهم کار خود در کسوت دبیری، هنوز مبلغی زیر سه میلیون تومان حقوق می‌گیرد می‌گوید: «ما بالای ۱۵ سال است که منتظریم نظام پرداخت هماهنگ حقوق کارمندان دولت و دستگاه‌های دولتی در مورد ما معلمان هم اجرا شود. بعد از این همه مدت و تازه بعد از دو سه سال تبلیغ طرح، حالا وقتی شیوه‌نامه را می‌بینم احساس ناامیدی می‌کنم. کاش هیچ‌وقت در مورد نظام پرداخت هماهنگ به ما معلمان قولی داده نمی‌شد. حالا بعد از ۱۷ سال کار معلمی، نه جایی برای رفتن داریم نه با این حقوق کم امیدی به ادامه کار.»
طرح ممکن است استمرار اجرا نداشته باشد
یکی دیگر از معلمان هم با اشاره به سرعت تغییر سیاست‌ها و برنامه‌ها در آموزش‌وپرورش و عدم ثبات در غالب حوزه‌های مدیریتی معتقد است: «اینکه طرحی را جایگزین اجرای یک قانون مصوب مجلس کنند، بسیار نگران‌کننده است. خود قوانین با تمام استحکامی که دارند، خیلی وقت‌ها یا اجرا نمی‌شوند یا با تفاسیر و اعمال سلیقه‌های مختلف، ناتمام یا ناقص و گاهی حتی برعکس اجرا می‌شوند. حالا فرض کنید یک طرح با عنوان رتبه‌بندی، جای قانون نظام پرداخت هماهنگ را بگیرد. اصلاً معلوم نیست ضمانت اجرا و استمرار داشته باشد یا در دولت بعد اصلاً پیگیری شود یا خیر.»
سنجش صلاحیت و مبنای رتبه‌بندی می‌تواند سلیقه‌ای اعمال شود
در همه جای دنیا غالباً عامل انسانی را از تصمیم‌گیری‌ها حذف می‌کنند. در ایران و طرح رتبه‌بندی معلمان برعکس عمل شده است؛ تعیین و تأیید صلاحیت معلمان برای رتبه‌بندی را هرچند بر اساس معیارهای همه‌شمول انجام می‌دهند؛ اما تعیین امتیازات این معیارها به دست عوامل انسانی ازجمله کارگروهی با مدیریت رئیس اداره آموزش‌وپرورش هر منطقه مشخص می‌شود که این خود می‌تواند به تضییع حقوق برخی و افزایش رتبه به‌ناحق گروهی دیگر از معلمان شود.
رتبه‌بندی معلمان انگیزه کارمندان اداری را کاهش می‌دهد
نیروهای اداری ملزم شده‌اند تا در مورد تعیین وضعیت خود تصمیم بگیرند.تصمیم در مورد اینکه کارمند بمانند و از مزایای رتبه‌بندی محروم بشوند یا معلم شده و شامل این طرح بشوند و احتمالاً مقداری افزایش حقوق داشته باشند. می‌توان پیش‌بینی کرد، کارمندان با تجربه اداری بالا برای اینکه مشمول این طرح شوند، قید کار اداری را بزنند و تبدیل به معلم شوند. این هم یعنی خالی شدن دست ادارات آموزش‌وپرورش از نیروهای باتجربه بالا.
کمترین امتیاز برای مدارک تحصیلی و دوره‌های ضمن خدمت
گویا در طرح رتبه‌بندی قرار است، امتیازاتی به افراد بر اساس معیارهایی داده شود. عواملی مثل توانمندی‌های فردی و شغلی و ... اما، مدارک تحصیلی و دوره‌های آموزشی ضمن خدمت معلمان که گرفتن و گذراندن آن‌ها وقت و هزینه بسیاری را به معلمان و آموزش‌وپرورش تحمیل کرده است، کمترین عدد امتیاز را به خود اختصاص داده است . این هم به این معنا می‌تواند باشد که معلمانی که شاید سال‌ها به امید تغییر اندکی حقوق و مزایا به افزایش میزان تحصیلات خود و گذراندن دوره‌های ضمن خدمت پرداخته‌اند، ممکن است با دیگرانی که هیچ تلاشی در این خصوص کرده‌اند، به دلیل در نظر گرفتن معیارهای دیگر که ضریب وزنی بیشتری دارند، فرقی نداشته باشند یا حتی از دیگران در رتبه پایین‌تری قرار گیرند .
تداخل قوانین و طرح‌ها و ادامه کم‌توجهی به این مسئله در طرح رتبه‌بندی
چند سالی است که برابر قوانین بودجه، نظام افزایش پلکانی برای حقوق و مزایا در نظر گرفته می‌شود. پرداخت حقوق پلکانی در موعد افزایش حقوق‌ها منجر به کاهش اندک و یا حتی به میزان صفر در حقوق افراد دارای رتبه برتر می‌شود.گفته می‌شود در رتبه ۵ افزایش امتیاز حق شغل صفر لحاظ شده است. با این حساب با تطبیق دو موضوع افزایش پلکانی حقوق بر اساس رتبه و طرح رتبه‌بندی این احتمال وجود دارد، حقوق معلمان رتبه‌های بالاتر که در حال حاضر هم متناسب با میزان سابقه ایشان نیست، در سالهای آتی با افزایش صفر درصد مواجه شود. آیا در طرح رتبه‌بندی برای این موضوع فکری شده است ؟
توقف در رتبه و درجا زدن حقوق معلمان
برای اعطای رتبه شغلی جدید به هرکس در هر رتبه‌ای که بود، یک رتبه از او کم شده و طرح رتبه‌بندی جدید را اجرا نموده‌اند. علت این موضوع جای ابهام دارد. نتیجه این اقدام این است که به‌عنوان‌مثال اگر کسی در طرح رتبه‌بندی قبلی، رتبه خبره داشته ، با یک رتبه کاهش به رتبه ارشد تنزل پیداکرده است. یعنی این شخص پس از گذراندن ساعات زیادی دوره آموزش ضمن خدمت و ۶ سال کار معلمی، حالا تازه باید سه سال دیگر صبر کند تا دوباره به رتبه خبره قبلی برگردد. این تازه نصف ماجراست؛ سمت دیگر ماجرا این است که اگر افزایش حقوق رتبه‌بندی قبلی ۲۵۰ هزار تومان در نظر گرفته شود، با افزایش ۴۰۰ هزارتومانی در رتبه‌بندی جدید، تنها مبلغ ناچیز ۱۵۰ هزارتومانی به حقوق یک معلم با این شرایط افزوده می‌شود.
باز هم معلمان بدهکار می‌شوند؛ هم حقوق اضافه را برگردانند، هم مالیات بدهند
جالب است بدانیم تمام احکام صادرشده تا قبل از مهرماه، لغو شد تا طرح رتبه‌بندی جدید اجرا شود. این هم به این معناست که افزایش پرداختی کسانی که بر اساس احکام صادر شده قبلی، مبالغی را دریافت کرده‌اند، چون در طرح رتبه‌بندی جدید مبلغ کمتری به حقوقشان اضافه می‌شود ممکن است حالا ناچار شوند آن مبالغ قبلی را بدهکار شوند. از طرف دیگر افزایش بعضی رتبه‌ها در این طرح، منجر به تجمیع معوقات افزایش طرح رتبه‌بندی حقوق می‌شد. وقتی کل این مبلغ به حقوق افراد افزوده شود، میزان حقوق در یک ماه از میزان حداقل معافیت مالیاتی بالا رفته و قبل از پرداخت حقوق، مالیاتی که در صورت اجرای بموقع طرح و پرداخت بموقع، بر عهده معلمان قرار نمی‌گرفت، کسر می‌شود.
ضرر بیشتر معلمان روستایی
معلمانی که در مناطق روستایی تدریس می‌کنند به ازای هرسال فعالیت، یک سال در افزایش رتبه‌بندی آن‌ها به‌اصطلاح «تعجیل» اتفاق می‌افتد. پس گروهی از معلمان ظرف مدت ۱۸ سال به رتبه عالی رسیده‌اند. با تنزل رتبه قدیم، بیش از بقیه متضرر می‌شوند. چراکه برای رسیدن به آن رتبه به محرومیت‌ها و مسائل تدریس در روستاها تن داده بودند. که به‌یک‌باره با طرح رتبه‌بندی جدید این زحمات آن‌ها از بین رفته به حساب می‌آید.
ابهاماتی که نباید بدون پاسخ بماند
با بررسی موضوع اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان، به ابهام‌هایی بیشتر ازاین‌دست برمی‌خوریم که لزوم بررسی دقیق‌تر این طرح را بیش‌ازپیش نمایان می‌سازد. بهتر است وزارت آموزش‌وپرورش برای اجرای این‌گونه طرح‌ها که تأثیر بسزایی بر زندگی قشر زحمتکش معلمان می‌گذارد، با تدبیر بیشتری عمل کند. چراکه با وجود کمبود معلم، عدم توجه مناسب به وضعیت معیشتی این گروه جامعه، تا همین‌جا هم بر میزان کیفیت فعالیت این عزیزان تأثیر منفی داشته است و نباید شرایط را از این بدتر کرد.
حاشیه:
باید در مورد معلم ها می نوشتم. مدتها بود دنبال فضایی بودم تا این غصه بزرگ را از دوشم بردارم و بر زمین یک رسانه بگذارم. نوشتم. حسابی مورد استقبال دبیران و معلمان قرار گرفت. کلی دعای خیر گرفتم و البته یک جوابیه از وزارت آموزش و پرورش که با زیرکی از زیر بار پاسخ دادن به بسیاری از بندهای این گزارش و پرسش های مطرح شده در آن شانه خالی کرده بود.
بعدها دوباره از این دست یادداشت ها داشتم. متن جوابیه را در پست بعد بخوانید.
